Analizy rynku to złożony proces pozwalający wnioskować i podejmować decyzje w zakresie działania na rynku - podejmowania działań konkurencyjnych, promocji dobór/usług, umacniania relacji z klientami. Podstawą do analiz są dane pozyskane drogą szeroko pojętych badań rynku.

Analiza danych rynkowych, jak każda inna, wymaga jednak nie tylko rzetelnych informacji, ale i odpowiedniego ich obrobienia - nieocenione w tym zakresie okazują się zagadnienia analiz statystycznych. Szczególną uwagę warto poświęcić tu tzw. miernikom statystycznym, które wykorzystuje się w analizach rynku opartych na wartościach średnich, rozkładach, indeksach dynamiki czy wskaźnikach natężenia określonych zjawisk.

Za podstawowe mierniki statystyczne, jakie wykorzystuje się w toku analiz rynku uważa się:

• wartości średnie i miary zmienności; • wskaźniki dynamiki i tempa wzrostu; • wskaźniki struktury i natężenia. Każda z tych grup zostanie pokrótce omówiona. Wartości średnie i miary zmienności

Porównanie, ocena czy analiza pewnych rozpatrywanych czynników, które wykazują zmienność w ujęciu czasowym i przestrzennym wymaga użycia uniwersalnych parametrów. I tak, jak się okazuje, często w podejmowaniu rynkowych decyzji zwykło się korzystać m.in. z wartości średnich, charakteryzujących wybrane zjawiska - dla przykładu odwołanie się do średnich przeliczonych na 1000 mieszkańców sprzyja porównywaniu występowalności pewnego czynnika na przestrzeni kilku krajów w zasadnym czasookresie.

Wartości średnie to wielkości określające przeciętne natężenie badanej cechy w rozpatrywanej zbiorowości statystycznej. Z racji na swoją specyfikę, średnie podzielić możemy na:

• klasyczne - m.in. średnią arytmetyczną, geometryczną czy chronologiczną; • pozycyjne - m.in. dominantę (tzw. wartość modalną).

Najbardziej typową średnią jest średnia arytmetyczna - wartość, którą szacuje się, dodając wartości rozpatrywanych zmiennych, a tak powstałą sumę dzieląc przez ich liczbę. Średnia arytmetyczna, w przypadku gdy zmienne wpisują się w szereg, przybiera postać ważoną, w której liczebności w kolejnych przedziałach są wagami.

Inna grupą wielkości zbliżonych do średnich są z kolei tzw. miary zmienności, do których zaliczamy m.in.:

• obszary zmienności - różnica pomiędzy wartością najwyższą i najniższą; • odchylenie przeciętne - iloraz odchyleń od średnich i sumy jednostek; • odchylenie standardowe - pierwiastek kwadratowy z sumy kwadratów odchyleń od średniej; • współczynnik zmienności - iloraz odchylenia standardowego i średniej arytmetycznej. Wskaźniki dynamiki i tempa wzrostu

Elementy rynku analizować można nie tylko stosując wartości średnie i miary zmienności, ale również wskaźniki dynamiki i tempa wzrostu w zakresie obserwowanych zjawisk. Do grona tych mierników zalicza się:

• wskaźniki o podstawie stałej - wartości zmiennej w kolejnych okresach odnoszona jest do wartości przyjętej jako podstawa, szacowanej dla okresu „zerowego”/początkowego; • wskaźniki o podstawie zmiennej - wartości zmiennej w kolejnych okresach odnoszona jest do wartości z okresu poprzedzającego.

Zastosowanie punktu odniesienia daje obraz dynamiki zmian, zaś szacunki wskaźników dla kilku zjawisk pozwala na ich porównania - wykazanie tych bardziej i mniej dynamicznych w czasie. Za funkcjonalne wskaźniki z tej kategorii uważa się jednak także tzw. wskaźniki łańcuchowe, pozwalające na śledzenie zmienności dynamiki zmian rozpatrywanego zjawiska w stosunku do roku wcześniejszego - jest to podstawa szacunków procentowych wskaźników tempa wzrostu lub spadku tej dynamiki.

Wskaźniki struktury i natężenia

Do powszechnie stosowanych wskaźników w analizy rynku należą wskaźniki jego struktury. Obrazują one stosunek części danego zbioru do jego całości.

Analityka struktur rynku bazuje na średnich arytmetycznych, medianie, a także na wartościach ćwiartkowych (kwartylach), informujących jakie wartości przypadają na ¼, ½ i ¾ całej liczebności szeregu i służących szacowaniu takich wielkości jak rozstęp kwartylowy Rq, wskaźnik wahania kwartylowego Kq czy współczynnik wahania kwartylowego Wq.

Nieco inny charakter mają z kolei wskaźniki natężenia - koncentrują się one bowiem na relacji kolejnych wielkości jednego zbioru do analogicznych wielkości drugiej zbiorowości nie zaś na wielkościach w obrębie jednej puli, jak wskaźniki struktury. Należy jednak pamiętać, że szacowanie wskaźników natężenia ma sens jedynie dla zbiorów logicznie i merytorycznie powiązanych - np. zbiory danych dotyczących zasobów komputerów w różnych krajach Europy czy Azji.

Tytułem podsumowania

Przedstawione wyżej wskaźniki to jedynie nieliczne mierniki statystyczne, po jakie sięga się w toku analiz rynku. Zważywszy na cele tych charakterystyk do analizy dobiera się różne mierniki lub zestawia się je na różne sposoby - nieco inaczej prowadzi się proces postrzegania sytuacji rynkowej w sytuacji jej analizowania, a nieco inaczej w toku potwierdzania postawionej w tym zakresie tezy.